ذکر صلوات، دعا و ابراز احترام ویژهای به حضرت محمد (ص) است که مسلمانان هنگام یادآوری نام ایشان به طور معمول آن را به صورت «اللّهُمّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» بیان میکنند. همچنین، در نوشتهها بعد از نام حضرت، به صورت کامل یا مختصر، به شکل «محمد صلی الله علیه و آله و سلم»، «محمد ﷺ» یا «محمد (ص)» آمده است.
این ذکر دارای فواید و فضایل بسیار زیادی است که در این مطلب از اهل بهشت باشیم به تعدادی از آنها از نگاه اهل بیت (ع) اشاره میکنیم:
۱ – “سنگينترين عمل در ترازوي اعمال“
قال أبو عبدِ الله أو أبو جعفر عليهما السلام:
أثقَلُ ما يُوضَعُ في الميزانِ يَومَ القيامةِ، الصَّلاةُ علي مُحمَّدٍ وَ(علي) أهلِ بِيتِه.[۱۲]
حضرت باقر و يا حضرت صادق عليهما السلام[۱۳] میفرمایند:
سنگينترين عملي كه روز قيامت در ترازوي اعمال قرار داده ميشود، صلوات بر محمد و اهلبیت گرامی ایشان علیهم السلام میباشد.
۲ – “چرا حضرت ابراهيم خليل الله شد؟”
قالَ مُولانا عَليُّ بنُ مُحَمَّدٍ الهادي عليه السلام:
إنّما اتَّخَذَ اللهُ إبراهيمَ خليلاً لِكَثْرَةِ صَلاتِهِ علي محمّدٍ وأهلِ بيِتهِ صلواتُ اللهِ عَلَيهم.[۱۴]
حضرت امام هادي عليه السلام فرمودند:
خداي متعال حضرت ابراهيم (عَلَي نَبِيِّنا وآلهِ وعليه السلامُ) را دوست و خليل خود انتخاب کرد، به خاطر آنکه ایشان بر محمد و اهل بیت گرامیش علیهم السلام بسیار صلوات ميفرستاد.
۳ – “بخيل واقعي”
عَنِ الحُسِینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام عَن جَدِّهِ رَسولِ اللهِ صَلَّي اللهُ عليه وآله:
البَخِيلُ حَقّاً مَنْ ذَُكِرْتُ عندَه فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ.[۱۵]
امام حسین علیه السلام از رسول خدا صَلَيَّ اللهُ عليه و آله نقل کردهاند که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:
بخيل واقعي كسي است كه نام مرا بشنود ولي بر من صلوات نفرستد.
۴ – “صلوات با صداي بلند”
قالَ رَسولُ اللهِ صَلَّي اللهُ عليه وآله:
إرفَعُوا أصواتَكُم بالصَّلاةِ عَلَيَّ؛ فَإنَّها تَذْهَبُ بِالنِّفاقِ.[۱۶]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند:
با صداي بلند بر من صلوات فرستيد؛ زیرا كه نفاق و دورويي را بر طرف ميكند.
۵ – “فضيلت نوشتن صلوات”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّي اللهُ عليهِ وَآلِه:
مَنْ صَلّي عَلَيَّ في كتابٍ، لَمْ تَزَل الملائِكَةُ تَستَغفِرُ لَه مادامَ اسمِي في ذلكَ الكتابِِ.[۱۷]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند:
كسي كه در نوشتهای صلوات بر من را بنویسد، تا زماني كه نام من در آن نوشته باشد فرشتگان براي او استغفار ميكنند.[۱۸]
۶ – “جفاکارترين فرد”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّي اللهُ عليهِ وَآلهِ:
أجفَي النّاسُ رَجلٌ ذُكِرْتُ بَينَ يَدَيهِ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ.[۱۹]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند:
جفاکارترينِ افراد کسی است كه نام من را بشنود و بر من صلوات نفرستد.
۷ – “دعا را با صلوات آغاز كنيد”
قال الصّادقُ عليه السلام:
إذا دعا أحَدُكُم فَلْيَبْدَأ باِلصَّلاةِ علي النَّبيِّ صَليَّ اللهُ عليه وآلهِ؛ فإنَّ الصَّلاةَ علي النَّبيِّ صَليَّ اللهُ عليه وآله مَقْبُولَةٌ وَلَمْ يَكُن اللهُ لِيَقْبَلَ بَعضَ الدُّعاءِ وَيَرُدَّ بَعضاً.[۲۰]
حضرت صادق عليه السلام فرمودند:
هرگاه كسي از شما دست به دعا برداشت، پس دعايش را با صلوات آغاز نمايد؛ زيرا صلوات بر پيامبر صلی الله علیه و آله دعايي پذيرفته شده است و خدای متعال برتر از آن است که بخشي از دعا را قبول کرده و بخش ديگر از آن را ردّ نماید.
۸ – “رهايي از آتش جهنم”
قالَ مُولانا الصّادقُ عليه السلام لصباحِ بنِ سَيّابِة:
ألا أعَلِّمُكَ شَيْئاً يَقِي اللهُ بهِ وَجْهَكَ مِن حَرِّ جَهَنَّمَ؟ قالَ، قلتُ: بَلي، قالَ: قُلْ بَعدَ الفَجْرِ:”أَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ” مائةَ مَرَّةٍ يقَي اللهُ به وَجْهَكَ مِنْ حَرِّ جَهَنَّمَ.[۲۱]
حضرت صادق عليه السلام به صَباح بن سیّابِه فرمودند:
آيا ميخواهي به تو دعایی بياموزم كه خداي متعال به بركت آن، چهره تو را از حرارتِ آتش جهنم نگه دارد؟ صَباح گوید: به حضرت عرض کردم: آری. حضرت فرمودند: بعد از سپیدهدم صد مرتبه بگو: “أَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ” خداوند به بركت اين ذکر، تو را از آتش جهنم حفظ خواهد کرد.
۹ – “اثر صلوات با اخلاص”
قال الصّادقُ عليه السَّلام:
مَنْ صَلَّي عَلي النَّبيِّ وَآلِه مَرَّةً واحِدَةً بِنِيَّةٍ وَ إخْلاصٍ مِنْ قَلبِهِ قَضَي اللهُ لَه مائَةَ حاجَةٍ؛ منها ثلاثونَ للدُّنيا وَسَبْعُونَ للآخِرَةِ .[۲۲]
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
كسی كه يك مرتبه با نيّت [پاك و پسنديده] و با اخلاص کامل صلوات بر پيامبر و خاندان گراميشان بفرستد، خداي متعال یکصد حاجت او را برآورده ميكند: سي حاجت از حوائج دنيا، و هفتاد حاجت از حوائج آخرتش را.
۱۰ – “صلوات خدا بر فرستنده صلوات”
عَن الصَّادقِ عليه السلام عن النَّبيِّ صَلَّي الله عليه وآله:
مَنْ صَلَّي عَلَيَّ صَلَّي اللهُ علیهِ وَمَلائِكَتُهُ ، وَمَنْ شَاءَ فَلْيُقِلَّ وَمَنْ شَاءَ فَلْيُكْثِرْ .[۲۳]
حضرت صادق عليه السلام از رسول گرامی صلّی الله عليه وآله روایت کردهاند:
هر كسي كه بر من صلوات فرستد، خداوند متعال و ملائكه بر او درود و رحمت ميفرستند (پس) هر كه ميخواهد كم، و هر كه ميخواهد بسیار صلوات بفرستد.
۱۱ – “صلوات، دور کننده شیاطین”
قالَ النَّبیُّ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
إنَّ الشَّیطانَ اثنانِ: شَیطانُ الجِنِّ وَ یُبَعَّدُ بـ” لاحُولَ وَلاقُوَّۀَ إلاّ بِاللهِ العَلِّی العَظِیمِ”، وَشِیطانُ الإنْسِ وَیُبَعَّدُ بِالصَّلاۀِ عَلیَ النَّبیِّ وَآلِهِ.[۲۴]
رسول خدا صلوات الله عليه و آله فرمودند:
شیاطین دو گروهاند؛ شیاطین جنّی که با ذکر “لاحُولَ وَلاقُوَّۀ إلاّ بِاللهِ العَلِّی العَظِیمِ” رانده میشوند، و شیاطین انسی که با صلوات بر محمّد و آل محمّد [شر و آزارشان] از شخص دور میشود.
۱۲ – “نادانی و خسران در ترک صلوات”
عن الصّادقِ علیه السلام:
إذا ذُکِرَ النَّبیُّ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ فَأکْثِرُوا الصَّلاۀَ علیهِ، فَإنَّهُ مَنْ صَلَّی عَلی النَّبیِّ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ صَلاۀً واحِدَۀً صَلَّی اللهُ عَلیهِ ألفَ صَلاۀٍ فِی أَلْفِ صَفٍّ مِن المَلائِکَۀِ، وَلَمْ یَبْقَ شَیءٌ مِمَّا خَلَقَهُ اللهُ إلاّ صَلَّی عَلی العَبدِ لِصَلاۀِ اللهِ عَلیهِ وَصلاۀِ مَلائِکَتِه،ِ فَمَنْ لَمْ یَرغَبْ فِی هذا فَهُوَ جاهِلٌ مَغْرورٌ، قَد بَرِﺉَ اللهُ مِنهُ وَرَسولُهُ وَأهلُ بِیتهِ.[۲۵]
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
چون نام پیغمبر برده شود، بسیار بر او صلوات بفرستید؛ زیرا هر که یک مرتبه بر پیامبر صلوات بفرستد خدای متعال هزار مرتبه به همراه هزار گروه از ملائکه بر او درود میفرستد و هیچ مخلوقی از آفریدههای الهی باقی نمیماند مگر آنکه – به خاطر صلواتِ خدا و ملائکه – بر آن بنده صلوات میفرستد،[حال] پس اگر کسی در فرستادنِ صلواتِ با این فضیلت میل و رغبتی پیدا نکند، او شخصی نادان و فریب خورده(ی شیطان) بوده، و خدا و رسول و اهل بیت رسولش از چنین شخصی بیزارند.
۱۳ – “مجلس بدون صلوات، مجلس حسرت و پشیمانی”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
ما مِنْ قومٍ اجْتَمَعُوا فی مَجلِسٍ فَلَمْ یَذْکُروا اسْمَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَلَمْ یُصَلُّوا عَلَی نَبِیِّهِم إلاّ کانَ ذلکَ المَجلِسُ حَسْرَۀً وَ وَبالاً عَلَیْهم.[۲۶]
رسول خدا صلوات الله عليه و آله فرمودند:
هر عدهّای که در مکانی جمع شوند و خدا را یاد نکنند و بر پیامبرشان درود و صلوات نفرستند، آن مجلس مایه حسرت و پشیمانیشان (در قیامت) خواهد شد.
۱۴- ” بهترین عمل در روز جمعه”
عَن مُولانا الصّادقِ علیه السلام:
ما مِنْ عَمَلٍ أفْضَلَ يَومَ الجُمُعَۀِ مِن الصَّلاۀِ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِهِ.[۲۷]
امام صادق علیه السلام فرمودند:
هیچ عملی در روز جمعه برتر و با فضیلتتر از صلوات بر محمّد و آل محمّد نمیباشد.
۱۵ – “دیدار امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف”
عَن الصّادقِ علیه السلام:
مَنْ قالَ بَعْدَ صَلاۀِ الظُّهرِ وَ صَلاۀِ الفَجْرِ فی الجُمُعَۀِ وَ غِیرِها “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُم” لَمْ یَمُتْ حَتّی یُدْرِکَ القائمَ المَهدِّی علیه السلام.[۲۸]
امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:
هر که بعد از نماز صبح و ظهر (در روز جمعه و در سایر ایّام هفته) بگوید: “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُم” نمیمیرد تا آنکه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را درک کند.
۱۶ – “صلوات سببِ آمرزش گناهان”
قالَ رَسولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
مَنْ صَلَّی عَلَیَّ کُلَّ یُومٍ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَفِی کُلِّ لَیْلَۀٍ ثَلاثَ مَرّاتٍ حُبّاً لِی وَشُوقَاً إلَِیَّ کانَ حَقّاً عَلی اللهِ عَزَّوَجَلَّ أنْ یَغْفِرَ لَه ذُنُوبَه تِلکَ اللیلۀَ وَذلکَ الیومَ.[۲۹]ّ
پیامبر اسلام صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ فرمودند:
هر که از روی محبت و دوستی نسبت به من، هر روز سه مرتبه و هر شب سه مرتبه صلوات فرستد، خداوند بر خود لازم نموده است که از گناهان آن شب و روز او درگذرد.
۱۷ – “عافیت به برکت صلوات”
قالَ النَّبیُّ الأعْظَمُ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
مَنْ صَلَّی عَلَیَّ مَرَّۀً فَتَحَ اللهُ عَلیهِ باباً مِن العافِیَۀِ[۳۰].
پیامبر بزرگوار اسلام صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ فرمودند:
هر که یک مرتبه بر من صلوات فرستد، حقتعالی دری از سلامتی و عافیت [دین و دنیا] را بر وی بگشاید.
۱۸ – “صلوات هنگام بوئیدن گُلهای معطر”
عَنْ مالِک [بن أعیُن] الجُهَنِی، ناوَلْتُ أبا عَبدِاللهِ شِیئاً مِن الرَّیاحِینِ فَأخَذَهُ وَشَمَّهُ وَ وَضَعَهُ عَلی عَینَیهِ، ثُمَّ قالَ: مَنْ تَناوَلَ رَیحانَۀً فَشَمَّها وَوَضَعَها عَلی عَینَیهِ ثُمَّ قالَ: “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ” لَمْ تَقَعْ علی الأرضِ حَتیّّ یُغْفرَ لَه[۳۱].
مالک (بن أعین) جُهَنِی میگوید:
گلی را به حضرت صادق علیه السلام تقدیم کردم. حضرت آن را گرفته، بوئیدند و بر دیدگانشان نهادند، آن گاه فرمودند: هر گاه کسی گُلی را بگیرد و آن را ببوید و بر چشمانش بنهد و بگوید: “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ” پیش از آن که آن گل را بر زمین قرار گیرد، گناهانش آمرزیده میشود.
۱۹ – “پایان سخن با صلوات”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
مَنْ کانَ آخِرُ کَلامِهِ الصَّلاۀَ عَلَیَّ وَعَلی عَلِیٍّ دَخَلَ الجَنَّۀَ[۳۲].
پیامبر اسلام صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ فرمودند:
هر کسی که پایانِ گفتارش صلوات بر من و علی بن أبی طالب علیهما السلام باشد داخل بهشت خواهد شد.
۲۰ – ” بهترين دعا در خانه خدا”
قالَ عبدُ السّلامِ بنُ نُعيمٍ لِمُولانا الصّادقِ عليه السلام:
إنّي دَخَلتُ البيتَ وَلَمْ يَحضُرْني شَيءٌ مِن الدُّعاءِ إلاِّ الصَّلاةُ عَلي مُحمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ، فقالَ: أما إنَّهُ لَمْ يَخرُجْ أحَدٌ بِأفضَلَ مِمّا خَرَجْتَ به.[۳۳]
عبد السلام بن نعيم به حضرت صادق عليه السلام عرض کرد:
به داخل كعبه رفتم و دعايي به خاطرم نيامد جز صلوات بر محمّد و آل محمّد، حضرت فرمودند: بدان که هیچ کس عملی برتر و با فضيلتتر از عمل تو را انجام نداده است.
۲۱ – “استجابت دعا به برکت صلوات”
عَن النَّبیِّ وَ أمیرِالمُؤمِنینَ وَ الصَّادقِ علیهم السلام:
کُلُّ دُعاءٍ (یُدْعیِ اللهَ عَزَّوَجَلَّ بهِ) مَحجُوبٌ عَن السَّماءِ حَتیّ یُصَلِّی علی مُحمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ.[۳۴]
از پیامبر اکرم و حضرت امیر مؤمنان و امام صادق علیهم السلام نقل شده است:
هر دعایی که خدای متعال با آن خوانده شود، بالا نمیرود مگر آنکه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستاده شود.
۲۲ – “صلوات در شب و روز جمعه”
عن مُولانا الصَّادقِ علیه السلام:
إذا کانَتْ عَشِیَّةُ الخَمیِسِ وَلیَلةُ الجُمُعَةِ نَزَلَتْ مَلائِکَةٌ مِن السَّماءِ مَعها أقلامُ الذَّهَبِ وَصُحُفُ الفِضِّةِ، لایَکتُبونَ (عَشِیَّةَ الخَمیِسِ وََلیَلَةَ الجُمعَةِ إلی أنْ تَغیِبَ الشَّمسُ) إلاّ الصَّلاةََ عَلی النَّبِیِّ وَآلِهِ. [۳۵]
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
از شامگاه پنجشنبه و شب جمعه، فرشتگانی با قلمهایی از طلا و لوحهایی از نقره، از آسمان به سوی زمین میآیند و تا غروبِ روز جمعهِ ثواب هیچ عملی را نمینویسند به جز صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السلام.
۲۳ – “صلوات زینت دعا”
عن الصّادقِ علیه السلام عن النَّبیِّ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ:
إجْعَلوُنِی فِی أوّلِ الدُّعاءِ وَ فِی آخِرِهِ وَ فِی وَسَطِهِ.[۳۶]
حضرت صادق علیه السلام از رسول خدا صلوات الله علیه و آله روایت کردهاند:
مرا در ابتداء و آخر و در میان دعاهایتان یاد کنید و بر من صلوات بفرستید.
۲۴ – “بشارت جبریل به رسول خدا صلی الله علیه وآله”
قالَ رَسولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَآلِهِ بَعْدَ أنْ سَجَدَ سَجْدَۀً طَویلۀً:
لَقِینِی جِبرئیلَ فَبَشَّرَنِی، قَالَ: إنَّ اللهَ عَزَّوَجَّلَ یَقُولُ: مَنْ صَلَّی عَلَیکَ صَلَّیْتُ عَلَیهِ وَمَنْ سَلَّمَ عَلَیکَ سَلَّمْتُ عَلَیهِ، فَسَجَدْتُ لِذلِکَ.[۳۷]
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از سجدهای طولانی فرمودند:
جبرئیل مرا ملاقات کرد و بشارتم داد که حقتعالی فرموده است: هر که بر تو صلوات فرستد من بر او صلوات میفرستم، و هر که بر تو سلام کند من بر او سلام میکنم؛ و من بخاطر این موهبت الهی سجده کردم.
۲۵ – “سه فائده برای صلوات”
عَن النَّبیِّ صَلَّی اللهُ علیهِ وَآلِهِ:
صَلاتُکُم عَلَیَّ مُجَوِّزَۀٌ لِدُعاءِکُم، وَمَرْضاۀٌ لِرَبِّکُم، وَزَکاتٌ لأعمالکم (لِأبدانِکُمْ).[۳۸]
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
صلوات شما سبب استجابت دعا، رضایت و خشنودی پروردگار و پاکیزگی اعمالتان میشود.
۲۶ – “روشنائیِ قبر، صراط و بهشت به برکت صلوات”
قالَ النبی صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ:
أکْثِرُوا الصَّلاۀَ عَلَیَّ فَإنَّ الصَّلاۀَ عَلَیَّ نُورٌ فِی القَبرِ، وَنورٌ عَلَی الصِّراطِ، وَنورٌ فِی الجَنَّۀِ[۳۹].
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
بر من بسیار صلوات فرستید؛ زیرا صلوات بر من نوری است در قبر، و نوری است بر صراط، و نوری است در بهشت.
۲۷ – “بهترین عمل در روز جمعه”
سَألَ حَمّادُ بنُ عیسی عَن أبی عبد ِاللهِ عَن أفْضَلِ الأعمالِ یَومَ الجُمْعَۀِ، قالَ علیه السلام:
الصَّلاۀُ علی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ مائۀَ مَرَّۀٍ بَعدَ العَصرِ وَما زِدْتَ فَهُو أفْضَلْ.[۴۰]
حمّاد بن عیسی از حضرت صادق علیه السلام نسبت به بهترین عمل در روز جمعه پرسید؟حضرت فرمودند:
فرستادن یکصد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بعد از عصر، و هر چه بیشتر صلوات بفرستی فضیلت آن بیشتر میگردد.
۲۸ – “ذکر فرشتگان حاملِ عرش”
بَعْدَ أنْ لمَ تَقْدِر الملائِکَۀُ لِحَمْلِ العَرشِ، قالَ اللهُ تعالی لَهم:
أُعَلِّمُکُمْ کَلِماتٍ تَقُولونَها یَخِفُّ بِها عَلَیکُمْ، قالوُا: وَما هِی یا ربّنا؟ قالَ: تَقُولُونَ:”بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ وَلاحولَ وَلاقُوَّۀَ إلاّ باللهِ العَلِیِّ العَظِیمِ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطیِّبینَ” فَقالوها فَحَمَلُوهُ[۴۱].
آنگاه که ملائکه در حملِ عرش الهی عاجز ماندند، خدای متعال به آنان فرمود:
دعا و ذکری به شما میآموزم که به برکت آن بتوانید عرش را حمل کنید. ملائکه پرسیدند: آن چه ذکری است؟ خطاب رسید که بگویید:
“بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ وَلاحولَ وَلاقُوَّۀَ إلاّ باللهِ العَلِیِّ العَظِیمِ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطیِّبینَ”[۴۲]، آن گاه توانستند عرش را حمل کردند.
۲۹ – “درود هفتاد هزار فرشته بر گوینده صلوات”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیه وَآلِه :
جائَنِی جِبْرِئیِلُ وَقالَ: إنَّه لایُصَلِّی عَلَیْکَ أحَدٌ إلاّ وَیُصَلَّی عَلیهِ سَبعُونَ ألفَ مَلَکٍ وَمَنْ صَلَّی عَلیهِ سَبْعُونَ ألفَ مَلَکٍ، کانَ مِنْ أهلِ الجَنَّۀِ.[۴۳]
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
جبرئیل نزد من آمد و عرض کرد: کسی نیست که بر شما صلوات بفرستد مگر آن که هفتاد هزار فرشته بر او صلوات میفرستند، و هر که هفتاد هزار فرشته بر او صلوات فرستد از اهل بهشت خواهد بود.
۳۰ – “نزدیکترین فرد به پیامبردر رستاخیز”
قالَ رَسولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیه وَآلِهِ:
أولَی النّاسِ بِی یَومَ القِیامَۀِ أکْثَرُهُمْ عَلَیَّ صَلاۀً (فِی دارِ الدُّنیا)[۴۴].
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
نزدیکترین شما به من در روز قیامت، کسانی هستند که در دنیا بیشتر از دیگران بر من صلوات فرستند.
۳۱ – ” ثواب صلوات قابل شمارش نیست”
فِی لَیلَۀ المِعراجِ بَعدَ أنْ رَأی النَّبیُّ مَلَکاً یُحاسِبُ عَدَدَ قَطَراتِ المَطَرِ، قالَ المَلَکُ لَه صَلَّی اللهُ علیهِ وَآلِه:
یا رَسُولَ اللهِ، حَسابٌ لاأقْدِرُ عَلیهِ بِما عِندیِ مِن الحِفظِ وَالتَّذَکُّرِ وَالأیدِی وَالأصابِعِ، فقالَ: أیُّ حِسابٍ هُو؟
فَقالَ: قُومٌ مِنْ أُمَّتِکَ یَحْضُرُونَ مَجْمَعاً فَیُذْکَرُ اسْمُکَ عِندَهُم فَیُصَلُّونَ عَلَیکَ، فأنا لاأقْدِرُ عَلی حَصْرِ ثَوابِهِم.[۴۵]
در شب معراج، پیامبر صلی الله علیه و آله فرشتهای را دیدند که مقدارِ قطرات باران را محاسبه میکرد، آن فرشته عرض کرد: ای رسول خدا، حساب و شمارشی است که من با تمامِ توانِ خود، نمیتوانم آن را شمارش کنم.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: آن چه حسابی است!؟
فرشته گفت: هر گاه گروهی از امّت شما در جایی جمع شوند و پس از شنیدن نامتان بر شما صلوات فرستند، من از محاسبه ثوابِ آنان عاجزم.
۳۲ – “صلوات سبب یادآوری”
عَن مَولانا الحَسنِ بنِ عَلیٍّ علیهما السلام:
إنَّ قَلبَ الرَّجُلِ فِی حُقَّ وَ عَلی الحُقِّ طَبَقٌ، فَإنْ صَلَّی الرَّجُلُ عِندَ ذلکَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ صَلاۀً تامَّۀً اِنْکَشَفَ ذلکَ الطَّبَقُ عَنْ ذلِکَ الحُقِّ فَأضاءَ القَلْبُ وَذَکَرَ الرَّجُلُ ما کانَ نَسِیَ، وَإنْ هُوَ لَمْ یُصَلِّ عَلی مُحمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ أو نَقَصَ مِن الصَّلاۀِ عَلَیهِم إنْطَبَقَ ذلکَ الطَّبَقُ عَلَی ذلکَ الحُقِّ فأظْلَمَ القَلْبُ وَنَسِیَ ما کانَ ذَکَرَهُ.[۴۶]
حضرت مجتبی علیه السلام فرمودند:
قلب انسان درون حفره و ظرفی است و بر روی آن پرده و سرپوشی میباشد، هرگاه که شخصی بر محمّد و آل محمّد صلوات تام و کاملی فرستد[۴۷]، آن پرده کنار رفته و قلب وی روشن میگردد و شخص آن چه را که فراموش کرده است را به خاطر میآورد. امّا اگر وی صلوات نفرستد و یا صلواتِ ناقص بفرستد، آن سرپوش بر رویِ قلبش باقی مانده و قلب وی تاریک میماند و آن چیزی را که در خاطر داشته است را فراموش میکند.
۳۳ – ” فضیلت صلوات از زبان دوبهشتی”
عَنَ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللهُ عَلیه وَآلهِ:
رَأَیْتُ البارحَۀَ عَمِّی حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَأخِی جَعْفَرَ بْنَ أبِی طالِبٍ وَبَیْنَ أَیْدِیهِما طَبَقٌ مِنْ نَبِقٍ فَأکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ النَّبِقُ عِنَباً، فَأَکَلَا سَاعَةً فَتَحَوَّلَ الْعِنَبُ لَهُمَا رُطَباً، فَأَکَلَا سَاعَةً فَدَنَوْتُ مِنْهُمَا وَقُلْتُ: بِأَبِی أَنْتُمَا، أیَّ الْأَعْمَالِ وَجَدْتُما أَفْضَلَ؟ قَالَا: فَدَیْنَاکَ بِالْآبَاءِ وَالْأُمَّهَاتِ، وَجَدْنَا أَفْضَلَ الْأَعْمَالِ الصَّلَاةَ عَلَیْکَ، وَسَقْیَ الْمَاء، وَحُبَّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام.[۴۸]
ابن عباس از پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله نقل میکند که پیامبر بعد از نماز صبح به اصحابشان فرمودند:
شب گذشته عمویم حمزه و برادرم جعفر بن اَبى طالب را در خواب دیدم. نزد آنان طبقى بود از میوه درخت سِدر. پس از آنکه مدتی از آن خوردند، آن میوه تبدیل به انگور شد. مقداری دیگر از آن خوردند و آن انگور تبدیل به رطب(خرماى تازه) شد. پس از آنکه مقداری از آن خوردند، نزدیک آنها رفتم و گفتم: فدای شما، چه عملی را بهتر از بقیه اعمال یافتید؟ گفتند: پدر و مادرمان فدای تو باشد، ما بهترین عمل را صلوات بر تو، نوشاندن آب به دیگران و دوستى على بن ابى طالب علیه السلام یافتیم.
۳۴- “صلوات بر پیامبران”
عَنْ مُعاوِیَۀِ بنِ عَمّارِ قالَ: ذَکَرْتُ عِندَ أبِی عَبدِاللهِ الصَّادقِ علیه السلام بَعْضَ الأنبیاءِ فَصَلَّیْتُ عَلیهِ، فَقالَ:
إذا ذُکِرَ أحَدٌ مِن الأنبیاءِ فَابدَأ بِالصَّلاۀِ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ ثُمَّ عَلیِهِ. (صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَلی جَمِیعِ الأنبیاءِ) .[۴۹]
معاویه بن عمّار گوید : نزد حضرت صادق علیه السلام نام یکی از پیامبران را بردم و بر آن پیامبر صلوات فرستادم، آن گاه حضرت صادق علیه السلام به من فرمودند:
هر گاه نام یکی از پیامبران به میان آمد ابتداء بر پیامبر خاتم و سپس بر آن پیامبر درود بفرست. (صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَلی جَمِیعِ الأنبیاءِ).
۳۵ -“گریه، صلوات نوزادان”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ علیهِ وَآلهِ:
لاتَضرِبُوا أطفالَکُمْ علی بُکائِهِم؛ فَإنَّ بُکاءَهُم أربعةَ أشهُرٍ شهادۀُ أن لاإله إلاّاللهُ، وأربعةَ أشهُرٍ الصَّلاةُ عَلَی النَّبیِّ وآلهِ، وأربعةَ أشهرٍ الدُّعاءُ لِوالدِیهِ.[۵۰]
نوزادانتان را به خاطر گریههایشان نزنید؛زیرا گریه آنان در چهار ماه اوّل شهادت به یگانگی خدای متعال، در چهار ماه بعد صلوات بر پیامبر و خاندان گرامی آن حضرت، و در چهار ماه دیگر دعا برای پدر و مادرشان میباشد.
۳۶- ” برآورده شدن حاجات”
قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ:
مَنْ قالَ ثَلاثَ مَرّاتٍ: “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ” قَضَی اللهُ حاجَتَه[۵۱].
پیامبر گرامی اسلام صَلَّی اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ فرمودند:
هر کسی که سه مرتبه بگوید “ألّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ” خدای متعال حاجت او را برآورده میکند.
۳۷ – “صلوات بین نماز ظهر و عصر”
عن الصادق علیه السلام:
الصَّلاۀُ علی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحمَّدٍ فِیما بَینَ الظُّهرِ وَالعَصْرِ تَعْدِلُ سَبعیِنَ رکعۀً (حِجَّۀً).[۵۲]
حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
فرستادن صلوات بین نماز ظهر و عصر برابر است با هفتاد رکعت نماز مستحبی(و یا هفتاد حج).
۳۸- ” فضیلت صلوات در ماه مبارک رمضان”
قالَ رسولُ اللهِ صَلَّی اللهُ علیهِ وآله فی فضیلةِ شهر رمضانَ:
مَنْ أکثَرَ فِیهِ مِن الصَّلاةِ عَلَیَّ ثَقَّّلَ اللهُ مِیزانَهُ یَومَ تَخِفُّ المَوازینَ.[۵۳]
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در فضیلت ماه مبارک رمضان فرمودند:
هر کس که در این ماه بر من زیاد صلوات فرستد، خدای متعال کفّه حسنات او را سنگین میکند در آن روزی که کفّه حسنات همه سَبک و خالی باشد.
۳۹- ” صلوات برابر تسبیح، تهلیل، تکبیر”
عن أبی الحَسنِ الرِّضا علیه السلام:
الصَّلاۀُ علی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ تَعْدِلُ عِنْدَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ التَّسبیِحَ وَالتَّهلِیلَ وَالتَّکبِیرَ.[۵۴]
حضرت رضا علیه السلام فرمودند:
صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام نزد خدای عزوجل برابر است با تسبیح(ذکر سُبحانَ اللهِ) و تهلیل(ذکر لا إلهَ إلاّ اللهُ) و تکبیر(ذکر أللهُ أکبرُ).
۴۰- “صلوات بر حضرت زهراء سلام الله علیها”
عن مولاتِنا فاطِمَۀَ الزهراءِ: قالتْ: قالَ لِی رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ علیه وَآلِه:
یا فاطِمَۀُ، مَنْ صَلَّی عَلَیکِ غَفَرَ اللهُ لَه وَألْحَقَهُ بِی حَیْثُ کُنْتُ مِن الجَنَّۀِ.[۵۵]
ای فاطمه، هر که بر تو صلوات فرستد خداوند او را میبخشد و در هر جایی از بهشت که من باشم او را به من ملحق خواهد کرد.
اهل بهشت باشیم با ختم صلوات به نیت ظهور امام زمان (عجل الله فرجه)
شما همراهان و دوستان گرامی میتوانید با شرکت در نوزدهمین دورهی ختم صلوات، به نیت ظهور امام زمان (عجل الله فرجه) نقش موثری در برداشتن قدمی برای ایجاد زمینههای ظهور ایشان داشته باشید.این اقدام معنوی و ارزشمند به شما این امکان را میدهد که در این کار خیر سهیم باشید. برای شرکت در این ختم پر برکت، کافی است به صفحه اول سایت اهل بهشت مراجعه کنید و ختم صلوات خود را ثبت نمائید.
منابع
[۱] سوره أحزاب : ۵۶
[۲]. معانی الأخبار: ۳۶۸، تفسیر الصافی۴: ۲۰۱، تفسیر الأصفی۲: ۱۰۰۱، وسائل الشیعة۷: ۱۹۶، تفسیر نورالثقلین۴: ۳۰۳، تفسیر البرهان۴: ۴۸۸، غایۀ المرام۳: ۲۵۴، بحار الأنوار ۹۱: ۵۵، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۷۹ .
[۳]. الصراط المستقیم۱: ۱۹۱، الأربعین: ۴۸۲، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۶۹؛ صلاه مبتوره ر.ک: وسائل الشیعۀ۷: ۲۰۷، ، بحار الأنوار۵: ۲۰۹، ۹۰: ۱۴، جامع أحادیث۱۵: ۴۸۸؛ اهل سنت نیز به این مضمون احادیثی را نقل کرده اند، ر.ک: الصواعق المحرقة: ۲۳۲ و… در کتاب شریف الغدیر۲: ۳۰۳، شرح إحقاق الحق۹: ۵۲۴ – ۶۴۳، ۳: ۲۵۲ – ۲۷۴ مدارک و منابع متعددی را از کتب علمای اهل سنت نقل کرده اند.
[۴]. أمالی(شیخ صدوق رحمه الله):۲۶۷ و۴۶۲، أمالی(شیخ طوسی رحمه الله):۴۲۴، روضۀ الواعظین:۳۲۳، نبذة الباغی: ۳۸۷، وسائل الشیعة۷: ۲۰۳، الفصول المهمۀ۳: ۳۳۳، بحارالأنوار۸: ۱۸۶ و ۹۱: ۵۶، نورالبراهین۱: ۲۰۱، غایة المرام۳: ۲۵۷، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۸۷، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۶۷ .
.[۵] أصول کافی۲: ۴۹۵، عُدَّةُ الدّاعی: ۸۴۱، وسائل الشیعة ۷: ۲۰۲، نور البراهین۱: ۲۰۱، ریاض السالکین۲: ۱۲۰، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۸۸ .
[۶] سوره فاطر: ۱۰
[۷]. لب اللباب (مخطوط)، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۲۲۶ و ۳۳۷، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۷۱ .
[۸] سوره أحزاب: ۴۳ .
[۹]. أصول کافی۲: ۴۹۳ ، تفسیر الصّافی۴: ۱۹۴، تفسیر الأصفی۲ :۹۹۶، وسائل الشیعۀ۷: ۲۰۰، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۹، غایۀ المرام۳: ۲۵۵، تفسیر نورالثقلین۴: ۲۸۸، ریاض السالکین۱: ۴۲۵ .
[۱۰] سوره أعلی: ۱۵
[۱۱].أصول کافی۲: ۴۹۴، تفسیر الصافی ۵ :۳۱۸، تفسیر الأصفی۲: ۱۴۳۴، وسائل الشیعۀ۷: ۲۰۱، تفسیر نورالثقلین۵: ۵۵۶، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵ :۴۹۱ .
[۱۲]. قُرب الأسناد: ۱۵، وسائل الشیعة۷: ۱۹۷، بحار الأنوار۹۱: ۴۹، ریاض السالکین۱: ۴۲۶، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۶۲، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۶۷، میزان الحکمۀ۲: ۱۶۶۲.
[۱۳] . تردید از راوی است.
.[۱۴]علل الشرایع:۱ :۳۴، المحتضَر: ۱۳۹، وسائل الشیعة۷: ۱۹۴، بحارالانوار۱۲: ۴ ، ۹۱ :۵۴، نور الثقلین۱: ۵۵۵، کنز الدقائق۲: ۶۳۵، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۷۴ .
.[۱۵] معانی الأخبار:۲۴۶، وسائل الشیعة۷: ۲۰۴، بحار الأنوار۷۰ :۳۰۶ ، ۹۱: ۵۵، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۸۴، مستدرک سفینۀ البحار۱: ۲۸۹ و ۳۶۷، میزان الحکمۀ۱: ۲۳۴ .
[۱۶]. أصول کافی۲: ۴۹۳، ثواب الأعمال: ۱۵۹، مکارم الأخلاق:۳۱۲، المحتضر:۷۶، وسائل الشیعة۷: ۱۹۲ و ۲۰۰، بحار الأنوار۹۱: ۵۹، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۶۴ .
[۱۷]. جامع الأخبار: ۶۱، منیة المرید:۳۴۷، بحار الأنوار۹۱: ۷۱، منازل آلاخرة:۲۰۳، مستدرک سفینة البحار۶: ۳۶۹، میزان الحکمة۲: ۱۶۶۲.
[۱۸]نقل کرده اند که مردی در بصره، حدیث کتابت مینمود. و چون به نام مبارک آن حضرت میرسید از روی عمد ترک صلوات نوشتن میکرد، در اندک زمانی، آکله در انگشتانشان افتاد، و بکلّی از دستش جدا شد.(شرح و فضائل صلوات تألیف احمد بن محمد حسینی اردکانی: ۶۱)
[۱۹]. مجموعه ورّام۲: ۲۳۵، عدة الداعی:۳۵، وسائل الشیعة۷: ۲۰۷۱۵۱ و، بحارالأنوار۸۱: ۲۵۷ ، ۹۱ :۷۱، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۳۶۱ .
[۲۰]. أمالی (شیخ طوسی رحمه الله): ۱۷۲، وسائل الشیعة۷: ۹۶، بحارالأنوار۹۱ :۵۳، جامع أحادیث الشیعه۱۵: ۲۳۹ .
[۲۱]. ثواب الأعمال: ۱۵۵، جامع الأخبار: ۱۵۹، المحتضر:۷۶، وسائل الشیعة۶: ۴۷۹، بحار الأنوار۸۳: ۱۳۵، ۹۱: ۵۸ و ۶۵، جامع أحادیث الشیعه۵: ۳۳۷ .
[۲۲]. الدعوات: ۸۹، بحارالأنوار۹۱: ۷۰، مستدرک وسائل الشیعه۵: ۳۳۱ .
[۲۳]. اصول کافی۲: ۴۹۲، وسائل الشیعۀ۷: ۱۹۴، ریاض السالکین۱ :۴۵۲، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۶۵ .
[۲۴]. بحار الأنوار۹۲: ۱۳۶، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۳۴۲، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۴ ،
[۲۵]. أصول کافی۲: ۴۹۲، ثواب الأعمال: ۱۵۴، جمال الأسبوع: ۱۵۶، مکارم الأخلاق: ۳۱۲، جامع الأخبار:۱۵۸، مشارق أنوار الیقین: ۲۷۹، تأویل الآیات۲: ۴۶۱، وسائل الشیعۀ۷: ۱۹۳، غایۀ المرام۳: ۲۵۶، بحارالأنوار۱۷: ۳۰، ۹۱: ۵۷، ریاض السالکین۱: ۴۵۲، مستدرک وسائل الشیعۀ۶: ۳۹۸، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۸ .
[۲۶]. اصول کافی۲: ۴۹۷، مکارم الأخلاق: ۲۷۵، عدۀ الداعی: ۲۳۱، وسائل الشیعۀ۷: ۱۵۲، بحار الأنوار۹۰: ۲۶۱ و ۳۱۶، نورالثقلین۴: ۳۰۱، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۲۲۸، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۳۶۲، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۷۶ .
.[۲۷]روضۀ الواعظین: ۳۹۲، وسائل الشیعۀ۷ :۳۸۱، بحارالأنوار۵۶: ۲۷ ، ۸۶: ۲۶۸ ، ۹۱: ۵۰، جامع أحادیث الشیعۀ۶: ۱۸۸، مستدرک سفینۀ البحار۲: ۸۹ ، ۴: ۴۴۵ ، ۶: ۳۶۷ .
[۲۸]. مصباح المتجهد: ۳۶۹، جمال الأسبوع: ۲۶۱، حاشیهی مصباح(کفعمی رحمه الله): ۶۵، بحار الأنوار۸۳: ۷۷ ، ۸۶ : ۳۶۳ ، ۸۷: ۶۵، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۹۶، ۶: ۳۶۶، مکیال المکارم۱: ۳۴۴، ۲: ۱۱، منزل الآخره: ۲۰۵، جامع أحادیث الشیعۀ۵: ۱۳۴ ، ۵ :۳۷۷، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۶۶ .
[۲۹]. الدعوات: ۹۰، بحارالأنوار۹۱: ۷۰، مستدرک وسائل الشیعۀ۵ :۳۳۱، منازل الآخرۀ: ۲۰۳ .
[۳۰]. جامع الأخبار: ۱۵۳، بحار الأنوار۹۱: ۶۳، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۳۳۳، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵ :۴۷۴، میزان الحکمۀ۳: ۲۰۲۲ .
[۳۱]. أمالی (صدوق رحمه الله) ۳۳۸، روضۀ الواعظین: ۳۳۷، مکارم الأخلاق: ۴۱، وسائل الشیعۀ۲: ۱۷۱، غایۀ المرام۳: ۲۵۷، بحار الأنوار۹۲: ۳۴۷، جامع أحادیث الشیعۀ۱۶: ۶۶۱، مستدرک سفینۀ البحار۱۰: ۳۷۹ .
[۳۲] عیون أخبار الرضا علیه السلام۱: ۶۹، وسائل الشیعۀ۷: ۱۹۹، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵ :۴۹۱؛ در کتاب شرح إحقاق الحق۱۷: ۱۸۲ ، ۲۳: ۲۳۱ از مدارک اهل سنت نیز این حدیث را نقل کرده است .
[۳۳] اصول کافی۲: ۴۹۴، ثواب الأعمال: ۱۵۵، عدة الداعی:۱۵۰، وسائل الشیعة۷: ۱۹۳، بحار الأنوار۹۱: ۵۷ ، ۹۶: ۳۶۹، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۷۴ .
[۳۴] اصول کافی۲: ۴۹۳، ثواب الأعمال: ۱۵۵، المقنع:۲۹۷، روضة الواعظین:۳۲۹، جامع الأخبار:۱۵۸، الأربعین: ۴۸۲، وسائل الشیعة۷: ۹۲، غایةالمرام۳: ۲۵۵، بحار الأنوار۹۰: ۳۱۱، ۹۱: ۵۸ و ۶۵، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۲۳۷.
[۳۵]. من لایحضره الفقیه۱: ۴۲۴، خصال: ۳۹۳، المقنعة: ۱۵۷، روضة الواعظین: ۳۳۳، تأویل الآیات۲: ۴۶۴، منتقی الجمان۲: ۱۰۵، وسائل الشیعة۷: ۳۸۶، بحارالأنوار۸۶: ۳۴۷ و ۳۵۴، ۹۱ :۵۰، مستدرک وسائل الشیعة۶: ۷۰، جامع أحادیث الشیعه۶: ۱۸۵ .
[۳۶]. اصول کافی ۲ :۴۹۲، مکارم الاخلاق:۲۷۴، مجمع البحرین۳: ۴۶۲، وسائل الشیعۀ۷ :۹۴، بحار الأنوار ۹۰: ۳۱۶، جامع أحادیث الشیعۀ ۱۵ :۲۴۱ .
[۳۷]. جامع الأخبار:۱۵۷، کشف الغمۀ۱: ۳۳۸، حلیۀ الأبرار۱: ۳۳۸، بحارالأنوار۹۱: ۶۵، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۳۳۶، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۵ .
[۳۸]. جامع الأخبار: ۱۵۶، جمال الأسبوع: ۱۵۹، بحار الأنوار۹۱: ۶۸، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۲۲۴ و ۲۲۵ و ۳۲۹، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۳۳۸ و۴۶۶ .
[۳۹]. الدعوات: ۲۱۶، بحارالأنوار۷۹: ۶۴ ، ۹۱: ۷۰، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۳۳۲، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۹
[۴۰]. المحاسن۱: ۵۹، ثواب الأعمال: ۱۵۸، جامع الأخبار: ۱۶۱، وسائل الشیعۀ۷: ۳۹۹، بحارالأنوار۹۱: ۶۶، ۸۳: ۷۸ ، ۸۷: ۹۳، مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۱۱۹، جامع أحادیث الشیعۀ۵ : ۳۷۸ ، ۶: ۱۴۰ و ۱۸۷ .
[۴۱]. تفسیر الإمام العَسْکَری علیه السلام:۱۴۷، تأویل الآیات۲: ۴۶۳، بحارالأنوار۲۷: ۹۷ ، ۵۵ : ۳۴، مستدرک سفینۀ البحار۷: ۱۶۲ .
[۴۲] این ذکر شریف حلاّل بسیاری از مشکلات و گرفتاریها میباشد.
[۴۳]. جامع الأخبار: ۱۵۶، بحار الأنوار۹۱: ۶۴، مستدرک وسائل الشیعۀ۵ :۳۳۵، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۸ ..
[۴۴]. جامع الأخبار: ۱۵۴، مکارم الأخلاق:۳۱۲، بحارالأنوار۹۱: ۶۳، مستدرک وسائل الشیعۀ۵ :۳۳۴ .
[۴۵]. مستدرک وسائل الشیعه۵: ۳۵۶، منازل الآخِرَۀ: ۲۰۵، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵ :۴۶۸ .ا
[۴۶] الإمامه و التبصرۀ: ۱۰۷، الغیبۀ(نعمانی):۶۷، کمال الدین: ۳۱۴، علل الشرایع۱: ۹۷، عیون أخبار الرضا۲: ۶۸، دلائل الإمامه: ۱۷۵، إعلام الوری۲: ۱۹۲، الإحتجاج ۱: ۳۹۷، وسائل الشیعه۷: ۱۹۹، بحار الانوار۳۶: ۴۱۹، ۵۸: ۳۷، ۹۱: ۵۱، نور الثقلین۱: ۸۲۸، إلزام الناصب۱: ۱۹۲، جامع الأحادیث۱۵: ۴۹۰ ،
[۴۷]. صلوات کامل یعنی علاوه بر پیامبر صلی الله علیه و آله بر خاندان پگرامیشان علیهم السلام نیز صلوات فرستاده شود.
[۴۸] دعوات: ۹۰ ،العقد النضید: ۹۲، کشف الیقین: ۲۳۱ ،کشف الغمّه ۱: ۹۴ ، ، مدینه المعاجز۳: ۳۵ ،غایه المرام۶: ۵۴، بحار الانوار۲۲: ۲۸۴ ،۳۹: ۲۷۴ ، ۷۱: ۳۶۹ ، ۹۱: ۷۰ مستدرک وسائل الشیعه۵: ۳۳۱ ،۷: ۲۵۰، جامع احادیث ۸: ۵۱۴ ، ۱۵: ۴۷۱ .
.[۴۹] أمالی(شیخ صدوق رحمه الله): ۶۴۳، روضۀ الواعظین: ۳۲۲، وسائل الشیعۀ۷: ۲۰۸، ، الفصول المهمۀ۳: ۳۳۴، وسائل الشیعۀ۳: ۳۴۴، غایۀ المرام۳: ۲۵۷، بحارالأنوار۹۱: ۴۸، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۹۰ .
[۵۰]. توحید:۳۳۱، علل الشرایع۱: ۸۱، وسائل الشیعة۲۱: ۴۴۷، بحارالأنوار۵۷: ۳۸۱ و ۹۱: ۵۵ و ۱۰۱: ۱۰۳، نورالثقلین۴: ۱۸۴، جامع أحادیث الشیعة۲۱: ۴۱۷.
[۵۱]. مستدرک وسائل الشیعۀ۵: ۲۲۷، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۲۴۰ .
[۵۲] ، مستطرفات السرائر:۵۷۷، وسائل الشیعۀ۷ :۴۰۰، بحارالأنوار۸۳: ۷۵ ، ۸۷: ۹۴، جامع أحادیث الشیعۀ۵: ۳۷۹ ، ۶: ۱۳۷ ، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۶۵ .
[۵۳]. عیون أخبار الرضاعلیه السلام ۲: ۲۶۶، فضائل أشهر الثلاثۀ: ۷۸، أمالی(شیخ طوسی رحمه الله): ۱۵۵ روضة الواعظین:۳۴۶، بشارة المصطفی:۴۳۶إقبال الأعمال۱: ۲۷، ، مصباح(کفعمی رحمه الله) :۶۳۳،وسائل الشیعة۱۰: ۳۱۴، بحارالأنوار۹۱ :۵۲ ، ۹۳: ۳۵۷، جامع أحادیث الشیعة ۹: ۲۱ .
[۵۴]. أمالی(صدوق رحمه الله):۱۳۲، عیون أخبار الرضا علیه السلام ۲: ۲۶۵، روضۀ الواعظین۲: ۳۲۲، جامع الأخبار: ۱۵۶، وسائل الشیعۀ۷: ۱۹۴، بحارالأنوار۹۱: ۷۴، جامع أحادیث الشیعۀ۱۵: ۴۶۳
[۵۵]. کشف الغمۀ۲: ۱۰۰، بحارالأنوار۴۳: ۵۵ ، ۹۷: ۱۹۴، الخصائص الفاطمیۀ۲: ۴۶۷، اللمعۀ البیضاء: ۲۹۱، مستدرک وسائل الشیعۀ۱۰: ۲۱۱، الأنوار البهیۀ: ۶۷، بیت الأحزان:۳۵، جامع أحادیث الشیعۀ۱۲ :۲۶۶، مستدرک سفینۀ البحار۶: ۳۷۰، میزان الحکمۀ۲: ۱۱۹۷ .
منابع : emamat-dizicheh.ir & kalamevahye.persianblog.ir